Κάλαντα: [<μσν. κάλαντα < μτγν. καλάνδαι < λατιν. calendae] (τα) ουσ. εθιμικά τραγούδια, που τα τραγουδούν παιδιά κατά τις παραμονές των μεγάλων γιορτών του δωδεκάμερου (Χριστούγεννα, Αγίου Βασιλείου, Θεοφάνια).
Η Βάσω , ο Δαμιανός, η Ελένη, η Έφη, η Ντανιέλα, η Στέλλα, ο Στέφανος και η Φυλιώ της Στ΄ τάξης ρωτούν: «Να τα πούμε;…»
ΚΑΛΑΝΤΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Χριστούγεννα, Πρωτούγιννα, τώρα Χριστός γιννιέτι
γιννιέτι κι βαφτίζιτι στους ουρανούς επάνου
όλοι οι αγγέλοι χαίρουντι κι όλοι δοξολογιούντι
και τα δαιμόνια σκάζουνι, σκάζουνε και πλαντάζουν.
Σε τούτ? το σπίτι που ?ρθαμι, μι μάρμαρου στρωμένου,
εδώ ?χουν κόρ? για παντρειά, κόρη για αρρεβώνα.
Της τάζουν γιο του βασιλιά, της τάζουν γιο του ρήγα.
Δε θέλει γιο του βασιλιά, δε θέλει γιο του ρήγα
Μον? θέλει τ? αρχοντόπουλο, που πιρπατάει καβάλα.
Σε τούτ? το σπίτι που ?ρθαμι πέτρα να μην ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού?
χρόνους πολλούς να ζήσει.
Και εις έτη πολλά!
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν εί – αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω – να πω στ? αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βη – εν Βήθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει – χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φά – εν φάτνη των αλόγων
ο Βασιλεύς των ουρανών και Ποι – και Ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το Δό – το «Δόξα εν Υψίστοις»
και τούτο Άξιον εστί η των – η των ποιμένων πίστις.
Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μά – τρεις Μάγοι με τα δώρα
άστρο λαμπρό τους οδηγεί χωρίς – χωρίς να λείψει ώρα
Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ, με πό – με πόθον ερωτώσι,
πού εγεννήθη ο Χριστός, να παν – να παν να Τον ευρώσι.
…
Στη Βηθλεέμ εφθάσανε, βρίσκουν – βρίσκουν τη Θεοτόκον
Κρατούσε εις τας αγκάλας της τον Ά – τον Aγιόν της Τόκον.
Γονατιστοί Τον προσκυνούν και δώ – και δώρα Του χαρίζουν:
σμύρναν, χρυσόν και λίβανον, Θεόν – Θεόν τον ευφημίζουν.
Την σμύρναν μεν ως άνθρωπον, χρυσόν – χρυσόν ως βασιλέα,
τον λίβανον δε ως Θεόν σ? όλη – σ? όλη την ατμοσφαίραν.
Ιδού ότι σας είπαμεν όλην – όλην την υμνωδίαν
του Ιησού μας του Χριστού Γέννη – Γέννησιν την Αγίαν
…
Και σας καληνυχτίζουμε, πέσε – πέσετε, κοιμηθείτε,
ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς – ευθύς να σηκωθήτε
Στην Εκκλησίαν τρέξατε με θεί – με θείαν προθυμίαν
και με πολλήν ευλάβειαν στη Θεί – στη Θείαν Λειτουργίαν.
και τον σταυρό σας κάνετε, γευθή – γευθήτε, ευφρανθήτε,
δώστε και κανενός φτωχού όστις – όστις να υστερήται,
Χρόνους πολλούς να χαίρεστε, πάντα – πάντα ευτυχισμένοι,
σωματικά και ψυχικά να εί – να είστε πλουτισμένοι
Χρόνια πολλά!
«Τα Κάλαντα» (1872) έργο του Νικηφόρου Λύτρα.
